Ber að leggja niður lífeyriskerfið ?

30.júní 2017

Wilhelm Wessman skrifar um lífeyriskerfið og hvernig það var hugsað í upphafi og hvernig það hefur þróast.

Hann þekkir málið vel og hefur setið báðum megin borðsins og ber kannski aðeins ábyrgð á barninu, eða hvað.

Skrif hans eru sumstaðar túlkuð á þann veg að Verkalýðsforystunni beri að berjast gegn lífeyriskerfinu og leggja það niður vegna þeirra kerfisbreytinga sem gerðar hafa verið og að annað séu svik við launafólk.

Það getur vel verið að Wilhelm hafi sagt þetta einhvers staðar. Ég veit það ekki en hef ekki fundið þessi ummæli hans. Ég hef hins vegar lesið grein hans í Lifðu núna þar sem hann fer yfir þróunina. Þróun sem varð meðal annars þegar hann sat verkalýðsforystu megin við borðið.

Ég er svo hjartanlega sammála því að þróunin hafi verið óþolandi og gangi þvert á það sem ætlað var í upphafi.

Hins vegar finnst mér því miður oft í svona skrifum vanta úrræði eða tillögur til úrbóta.

Það er auðvelt að heimta að allt verði lagað og það helst í gær. Ég vildi að það væri hægt en ekki eru miklar líkur á því.

Það er auðvelt að óska þess og vera að hugleiða að fara í mál, jafnvel fyrir mannréttindadómstóli, vegna málsins.

Ég hrekk hins vegar í kút þegar ég sé ummæli þar sem farið er fram á kerfið verði lagt niður og berjast skuli gegn lífeyriskerfinu.

Hvað á að koma í staðin?

Hvað með þá sem nú eiga sparnað sinn í kerfinu?

Hvaða úrræði er verið að tala um?

Er verið að tala um að leggja lífeyrissjóðina niður og láta ríkið greiða eftirlaun til eldri borgara?

Hverjar eru lausnirnar? Það er spurningin sem brennur á mér.

Við getum verið óþrjótandi uppspretta gagnrýni en hún þokar okkur ekki í átt til réttlætis ef við höfum engar tillögur um lausnir og þá hvernig væri hugsanlegt að framkvæma lausnirnar okkar.

Þegar nýju lögin voru samþykkt, lögin um almanntryggingar, var á þeim ambaga sem þurfti að leiðrétta. Tryggingastofnun kom auga á þetta og greiddi út í janúar og febrúar árið 2017 samkvæmt því sem hefði átt að vera ef lögin hefðu speglað vilja þeirra sem settu þau. Síðan var rokið til og lögunum breytt og breytingin virkaði ekki bara frá því hún var samþykkt. Nei, breytingin virkaði aftur á bak, 2 mánuði aftur í tímann.

Vinsælar eru afturvirkar hækkanir þeirra sem hæðst hafa launin í þjóðfélaginu en lækkanir væru líklega ekki jafn mikið gleðiefni þingmanna og annarra pótintáta sem nú fá milljónir á milljónir ofan afturvirkt.

Nú hefur lítill flokkur tekið sig til, flokkur sem situr ekki á alþingi, og hafið mál á hendur ríkinu vegna þessa gjörnings. Málið hefur verið þingfest.

Ég fagna því að þetta mál sé komið til dómstóla og það verður fróðlegt að sjá hvernig það fer. Það getur farið á báða vegu. Unnist eða tapast. Í huga mínum er það sem skiptir kannski mestu máli að láta reyna á dómstólana. Getur stofnun eða ráðuneyti gert það sem þeim sýnist eða þurfa þau að fara eftir lögum sem alþingi setur? Þetta er spurningin sem við fáum svör við þegar dómur veður kveðinn upp. 

Margir hafa skrifað um að fara skuli í mál við ríkið vegna skerðinga sem hafa orðið á lífeyriskerfinu, ekki bara í tvo mánuði, nei, í marga áratugi. Nokkrir, og þar á meðal hinn sívinsæli Grái her, hafa lýst áhuga og hugleiðingum um að hefja slíkt mál og komið skilmerkilega á framfæri að undirbúningur sé mikilli fyrir slíkt.

Vissulega þarf allur málarekstur undirbúning. Vissulega er gott að hugsa málin vel og hugleiða fram og til baka. Já, það getur líka verið dásamlegt að koma því á framfæri við óþolinmóðan lýðinn að allt taki þetta tíma.

Þá ætla ég að leyfa mér af hinum alkunna kvikindisskap mínu að varpa fram heimskulegri spurningu.

Hvað á að hugsa lengi?

Hver á að taka að sér að fara í mál við ríkið vegna afturvirkrar skerðingar á upphaflegum tilgangi lífeyriskerfisins?

Er lausnin að leggja kerfið bara niður?  Og hvað svo? Hvað á að gera við þá sem eru núna komnir á eftirlaun, eða þá sem núna fá örorkubætur úr lífeyrissjóðum?

Á bara að leggja þetta fólk niður?

Hulda Björnsdóttir